Trước diễn biến cực đoan của thời tiết trong thời gian vừa qua, tình tình thủy văn tại một số hồ thủy điện lớn khu vực phía Bắc tiếp tục có lưu lượng nước về kém, nguy cơ thiếu nước trong mùa cạn năm 2021-2022 được dự báo sẽ diễn ra nghiêm trọng. Để đảm bảo kế hoạch tích nước vào thời điểm cuối năm 2021 cũng như chuẩn bị cho kế cung cấp điện trong năm 2022, Bộ Công Thương đã phối hợp cùng các đơn vị liên quan triển khai một số giải pháp cấp bách để thực hiện tích nước các hồ thủy điện lớn khu vực phía Bắc.

Đến thời điểm hiện tại, dù đã qua giai đoạn mùa lũ 2021 và bắt đầu giai đoạn mùa khô 2021-2022 đối với các hồ chứa thủy điện khu vực phía Bắc, tuy nhiên vẫn không xuất hiện lũ lớn trên các lưu vực sông thuộc khu vực này, đặc biệt là lưu vực sông Hồng – Thái Bình (Theo Quy trình vận hành liên hồ chứa, mùa lũ sông Hồng từ ngày 15 tháng 6 đến ngày 15 tháng 9 hàng năm). Lưu lượng nước về các hồ chứa lớn khu vực miền Bắc trong các tháng mùa lũ 2021 thiếu thụ từ 20-60% so với lưu lượng nước về trung bình nhiều năm (hồ Sơn La thiếu hụt 31-51%, hồ Hòa Bình thiếu hụt từ 48-53%). Lưu lượng nước về từng tháng trong mùa lũ 2021 của các hồ chứa thủy điện lớn miền Bắc như sau:

Với tình trạng thiếu hụt nguồn nước như trên, cùng với nhận định xu thế khí tượng thủy văn đến cuối năm 2021 của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, khả năng nguồn nước trong các tháng cuối năm 2021 đến các hồ chứa thủy điện lớn trên các lưu vực sông khu vực Bắc Bộ sẽ tiếp tục thiếu hụt từ 30 - 50% so với trung bình nhiều năm, đặc biệt thiếu hụt tại vùng hạ lưu sông Lô và sông Hồng từ 60 - 80%.

Trước tình hình đó, Bộ Công Thương, Cục Điều tiết điện lực đã chỉ đạo Tập đoàn điện lực Việt Nam, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia thực hiện nhiều giải pháp để thực hiện tích nước các hồ chứa thủy điện khu vực phía Bắc ngay từ khi kết thúc mùa lũ nhằm đảm bảo cho việc vận hành hệ thống điện trong thời gian cao điểm mùa khô năm 2022, đảm bảo cấp nước đổ ải vụ Đông - Xuân 2021-2022, đặc biệt là cấp nước cho nhà máy nước Sông Đà phục vụ nước sinh hoạt cho Thủ đô Hà Nội trong thời gian tới. Bộ Công Thương đã tổ chức họp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia và đã có Văn bản số 271/TB-BCT ngày 06 tháng 10 năm 2021, trong đó yêu cầu các đơn vị khẩn trương thực hiện các nội dung sau: i) Lập kế hoạch huy động cao các nhà máy nhiệt điện miền Bắc, tăng cường truyền tải 500 kV từ miền Nam - miền Trung ra miền Bắc đảm bảo an ninh cung ứng điện của Quốc gia và các miền, ưu tiên thực hiện tích nước tối đa các hồ thủy điện, nhất là các hồ thủy điện lớn ở miền Bắc là Sơn La và Hòa Bình để chuẩn bị tốt cho việc cung cấp điện trong mùa khô năm 2022; ii) Làm việc với thành phố Hà Nội và các đơn vị liên quan về vấn đề cấp nước cho nhà máy nước Sông Đà, lưu ý triển khai các giải pháp tạm thời, có thể thực hiện được ngay để đảm bảo cấp nước vận hành nhà máy nước Sông Đà, giảm phụ thuộc vào vận hành của hồ thủy điện Hòa Bình. Với các chỉ đạo sát sao của Bộ Công Thương, Cục Điều tiết điện lực, việc tích nước các hồ thủy điện phía Bắc đã có những cải thiện đáng kể, mực nước tại một số hồ đã gần đạt mực nước dâng bình thường và giảm lượng thiếu hụt so với thời điểm đầu tháng 9 năm 2021 (hồ Sơn La từ -12,4m ở thời điểm đầu tháng 9/2021 giảm còn -5,2m tại thời điểm đầu tháng 11/2021, hồ Hòa Bình từ -16,4m ở thời điểm đầu tháng 9/2021 giảm còn -6,0m tại thời điểm đầu tháng 11/2021). Cụ thể mức cải thiện mực nước thượng lưu của các hồ chứa các hồ thủy điện lớn khu vực miền Bắc trong các tháng qua như sau:

Để chủ động chuẩn bị cho kế hoạch sử dụng nước cuối năm 2021 và các tháng đầu năm 2022, ngày 25 tháng 10 năm 2021, Bộ Công Thương đã có Văn bản số 6690/BCT-ĐTĐL yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của Bộ Công Thương tại Văn bản số 271/TB-BCT để vận hành, điều tiết nước các hồ chứa thủy điện khu vực miền Bắc trong các tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022. Trong đó lưu ý: i) Sớm làm việc và báo cáo Tổng cục Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về kế hoạch đổ ải vụ Đông - Xuân 2021-2022 đảm bảo tiết kiệm nước nhất có thể; ii) Báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình về việc điều tiết nước hạ du nhà máy thủy điện Hòa Bình phù hợp, nhằm giữ nước cho sản xuất nông nghiệp vụ Đông - Xuân và cung cấp điện cho mùa khô 2022; iii) Chỉ đạo, đôn đốc các nhà máy thủy điện thường xuyên cập nhật, báo cáo các cơ quan có thẩm quyền, các cơ quan liên quan tại địa phương về tình hình diễn biến thủy văn để có sự chỉ đạo, phối hợp trong công tác điều tiết nước và chủ động đề xuất kế hoạch sử dụng nước trong thời kỳ cuối năm 2021 và lập kế hoạch điều tiết nước trong các tháng mùa khô năm 2022 phù hợp với tình hình thủy văn thực tế.

Với những diễn biến thời tiết ngày càng theo chiều hướng cực đoan, khó lường, việc chủ động trong công tác điều tiết nước của các nhà máy thủy điện là hết sức quan trọng. Bên cạnh đó cần có sự phối hợp, vào cuộc quyết liệt của các Bộ, ngành và các địa phương trong việc sử dụng hiệu quả nguồn nước như tính toán, lập kế hoạch lấy nước hợp lý, nâng cao năng lực, hiệu quả lấy nước phù hợp với điều kiện nguồn nước các hồ chứa và trên lưu vực sông, đặc biệt là sớm có các giải pháp về công trình thủy lợi ở hạ du nhằm đảm bảo tiết kiệm nguồn nước và giảm phụ thuộc vào việc vận hành của các nhà máy thủy điện./.